Từ Tem Phiếu đến Vị thế Toàn cầu
Những tấm tem phiếu xác định bữa ăn hàng ngày, những dòng người xếp hàng dài chỉ để mua vài lạng thịt – đó là hình ảnh quen thuộc của Việt Nam thời bao cấp. Ai dám mơ về một tương lai phát triển hơn khi đó? Ấy vậy mà chỉ khoảng bốn thập kỷ sau, đất nước đã lột xác ngoạn mục, bước vào một kỷ nguyên hoàn toàn mới, lấp lánh trên bản đồ thế giới.
Sự chuyển mình này không chỉ là một câu chuyện về tăng trưởng kinh tế, mà là một cuộc vươn mình toàn diện về vị thế, tiềm lực và khát vọng. Điều gì đã biến một quốc gia bên bờ vực sụp đổ thành một thế lực đang định hình lại các quy tắc toàn cầu? Ba sự thật đáng kinh ngạc sau đây sẽ giải mã hành trình đó.
Điểm nhấn 1: Cú nhảy vọt kinh tế vượt ngoài sức tưởng tượng
Từ bờ vực nạn đói đến top 20 nền kinh tế thế giới trong tương lai
Để hiểu được quy mô của sự thay đổi, chúng ta cần nhớ rằng Việt Nam từng là một quốc gia phải chịu nạn đói khiến gần 2 triệu người thiệt mạng. Bữa ăn hàng ngày từng là một thứ xa xỉ. Đối chiếu với quá khứ đau thương đó, những thành tựu ngày hôm nay thực sự phi thường. Từ một nước thiếu ăn, Việt Nam đã vươn lên thành nhà xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới. Năm 2024, quy mô nền kinh tế cán mốc 468,5 tỷ đô la, đường hoàng góp mặt trong nhóm 40 nền kinh tế lớn nhất toàn cầu. Tỷ lệ nghèo đói đã giảm một cách đáng kinh ngạc: từ một xã hội mà hơn một nửa dân số (58/100 người) sống trong cảnh nghèo khó, đến nay, con số này đã giảm sâu đến mức trong một xóm chỉ còn lại vài hộ nghèo.
Đáng kinh ngạc hơn nữa là dự báo của PwC, một trong bốn công ty kiểm toán hàng đầu thế giới: “Việt Nam có thể leo lên vị trí thứ 20 vào năm 2050, vượt qua cả Canada và Italy.” Sự tăng trưởng này không chỉ là những con số vĩ mô; nó là một cuộc cách mạng trong từng căn bếp, từng lớp học và từng cơ hội khởi nghiệp, thay đổi căn bản chất lượng sống và khát vọng của cả một thế hệ.
Điểm nhấn 2: Từ bị cô lập đến định hình luật chơi toàn cầu
Không chỉ là thành viên, Việt Nam đang định hình “luật chơi” quốc tế
Trong quá khứ không xa, Việt Nam từng bị bủa vây tứ phía: chịu lệnh cấm vận đơn phương từ Washington, đối mặt với sự nghi kỵ từ Trung Quốc và cả khối ASEAN thời kỳ đầu. Vị thế quốc tế khi đó vô cùng mong manh. Giờ đây, bức tranh đã hoàn toàn đảo ngược. Sự thay đổi vai trò này được minh chứng rõ nét qua việc Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia và vùng lãnh thổ, hai lần được bầu làm ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc với số phiếu gần như tuyệt đối, và ba lần đảm nhiệm thành công vai trò chủ tịch ASEAN.
Quan trọng hơn, Việt Nam đang chuyển mình từ vai trò “tuân thủ luật lệ” sang “định hình luật chơi” trên trường quốc tế. Điều này thể hiện rõ qua việc Hà Nội chủ động đề xuất và dẫn dắt các sáng kiến toàn cầu, từ việc một Công ước của Liên hợp quốc sẽ được mở ký tại Hà Nội và mang tên “Công Ước Hà Nội”, đến việc đề xuất và đăng cai tổ chức “Diễn đàn Tương lai ASEAN” lần đầu tiên, hay đảm nhận vai trò chủ nhà của hội nghị thượng đỉnh P4G vào năm 2025. Sức nặng mới này của Việt Nam đã được quốc tế ghi nhận, như một nhà quan sát đã bình luận về vai trò của Việt Nam tại Liên hợp quốc:
“Theo tôi thật tốt khi có tiếng nói của Việt Nam trong hội đồng bảo an vì tiếng nói của các bạn có sức nặng.”
Điểm nhấn 3: Cuộc cách mạng thầm lặng hướng tới công nghệ lõi
Tham vọng thoát bẫy “gia công” bằng công nghệ cao
Chiến lược kinh tế của Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc “sản xuất nhiều hàng hóa hơn” mà còn hướng tới mục tiêu tham vọng hơn: “sản xuất hàng hóa có giá trị cao hơn”. Hãy hình dung về biểu đồ chuỗi giá trị sản xuất: những quốc gia chỉ làm gia công, lắp ráp sẽ rất khó phát triển bền vững. Ngược lại, những quốc gia làm chủ các công đoạn có giá trị cao nhất như “nghiên cứu phát triển hay marketing” mới là những nước thực sự giàu có.
Việt Nam đang quyết tâm dịch chuyển lên nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị này. Chính phủ tích cực kêu gọi các “ông lớn” công nghệ như Nvidia thành lập trung tâm nghiên cứu, đẩy mạnh hợp tác với các cường quốc công nghệ như Mỹ để tiếp cận công nghệ nguồn, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước làm chủ công nghệ lõi, với FPT đang là doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực bán dẫn. Đây là một bước đi chiến lược mang tính sống còn, thể hiện quyết tâm thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình” đã níu chân nhiều nền kinh tế mới nổi, đưa Việt Nam trở thành một “điểm sáng” thực sự trên bản đồ công nghệ thế giới thay vì chỉ là một công xưởng lắp ráp.
Lời kết: Một kỷ nguyên mới và vai trò của mỗi cá nhân
Từ một nền kinh tế đứng trên bờ vực sụp đổ, một vị thế bị cô lập, đến một tham vọng làm chủ công nghệ cao, rõ ràng Việt Nam đang thực sự bước vào “kỷ nguyên vươn mình”. Sức mạnh kinh tế tạo nền tảng cho vị thế ngoại giao, và vị thế đó lại mở đường cho những hợp tác công nghệ đỉnh cao. Ba trụ cột này không tồn tại riêng lẻ mà cộng hưởng, tạo nên một “kỷ nguyên vươn mình” toàn diện. Đây là một thời khắc lịch sử, một vị thế chưa từng có.
“Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ tiềm lực vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay.”
Tuy nhiên, con đường phía trước không chỉ trải hoa hồng. Việt Nam phải đối mặt với những thách thức từ cả bên ngoài, khi thế giới có nhiều biến động khó lường, và cả những rào cản từ bên trong, như tư duy “bàn lùi” vẫn còn tồn tại.
Cuối cùng, hành trình vươn mình của một quốc gia không phải là điều gì đó vĩ mô, xa vời. Nó chính là “cái vươn vai của từng cá nhân”. Mỗi nỗ lực, dù lớn hay nhỏ, đều góp phần tạo nên một Việt Nam mạnh mẽ hơn, sâu sắc hơn trên trường quốc tế. Và câu hỏi đặt ra cho mỗi chúng ta là: Bạn sẽ đóng góp gì cho cái vươn vai chung của dân tộc trong kỷ nguyên lịch sử này?
